Film Çeviri – Altyazı Çevirisi ve Yabancı Dizi Çevirmenliği
Günümüzde gelişen teknoloji ve çeviri sınırlarının gelişmesiyle birlikte farklı çeviri türleri günümüzde merkezi bir konuma gelmiştir. Dublaj, altyazı çevirisi, yabancı film ve dizi çevirmenliği, görsel ve işitsel metinlerin çevirisinde birçok ülkede ve Türkiye’de sıkça kullanılan çeviri türlerinden ve gelişen meslek gruplarından birisidir.
Altyazı nedir?
Herhangi bir sinema, belgesel, film veya dizi gibi görsel ve işitsel metinlerin yazılı biçime dönüştürülmüş halidir. Duyma zorluğu için fiziksel yardım amaçlı ve görsel-işitsel metinde konuşulan dile hakim olmayanlara dilsel yardım amaçlı olmak üzere iki çeşit altyazı bulunmaktadır.
Dublaj nedir?
Dublaj, orijinal ses kanalının hedef dilin ses kanalıyla değiştirilmesi olarak tanımlanmaktadır (Chiara, 2009). Daha başka ifadeyle, yabancı filmde yer alan konuşmaların Türkçe konuşmalarla yer değiştirilmesidir (Onaran, 1978:89).
Dublaj, sadece dilsel göstergelerin aktarılması değildir. Dublajda anlam oluşturulurken dil dışı etkenlerden de yararlanılmaktadır. Dublajda metnin yorumlanmasında kimi zaman değişiklikler gözlemlenebilmektedir (Yücel, 2007:186).
Dublaj ve Altyazı Çevirisi
Gelişen teknoloji ve iletişim araçlarının sayısındaki artış görsel-işitsel malzemeleri küresel boyutlara ulaştırmaktadır. Verilmek istenen mesajların anlaşırlığını dilsel farklılıklar etkilemektedir. Görsel işitsel çeviri türleri ile bu farklıklar aşılmaktadır. Bu ihtiyaç en hızlı biçimde altyazı çevirisi ve dublaj ile giderilebilmektedir (Diaz, Cintas, 2013:119,132).
Altyazı Çevirisi
Göstergesel, dilsel-metinsel ve teknik olmak üzere, üç temel özellik doğrultusunda şekillenmektedir. Göstergesel boyutta kanallardan gelen metne yazılı bir görsel kanal eklenir. Bu kanal filmin göstergesel bütünlüğü ile uyumlu olmalıdır. Diğer taraftan, dilsel-metinsel kapsamda zamana bağlı kısıtlar, altyazı yazım biçimleri ve noktalama işaretleri bulunmaktadır. Teknik özellikler doğrultusunda spot, eşleştirme, şablon üretimi ve kullanımı altyazı çevirisinde temel nitelikler arasındadır.
Altyazı Çevirmenlerinin Sahip Olması Gereken Nitelikler
Altyazı çevirmeni, görsel-işitsel metinleri çok iyi çözümlemelidir. Zamansal ve uzamsal kısıtlamaları gerekli ve zamanında yapabilmelidir. Teknik özellikler kapsamında çeviri öncesinde gerçekleştirilen spotlamalar sonrasında eşleme uygulamalarını doğru gerçekleştirmelidir. Mutlaka altyazı çevirisi eğitimi almalıdır.
Dublaj Çevirisi
Yabancı dildeki filmin izleyiciyle buluşturulmasındaki etkili yöntemlerden birisi de dublajdır. Dublaj, görsel işitsel çevirin sinema ve televizyon ürünleri (film, dizi, belgesel, sitcom vb.)için uyarlanmış türüdür (Delia Chiaro, 2009). Dublaj orijinal ses kanalının hedef dilin ses kanalıyla (diyaloğuyla) değiştirilmesidir.
Türkiye’de ilk olarak 70’li yıllarda kullanılmaya başlanmıştır. Dublaj aracılığıyla sadece dilsel göstergeler değil; dil dışı etkenler de aktarılmaktadır.
Dublaj Nasıl Olmalıdır?
Dublaj iki kültür arasında köprü görevi gören bir çeviri türüdür. Dolayısıyla kaliteli bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Bunun için en önemli kriter anlamsal eşdeğerliliğin sağlanmasıdır. Kaynak dil metnindeki içerik ve biçim özellikleri hedef dil metnine tam olarak yansıtılmalıdır (Wills, 1977: 72). Eşdeğerlilik, dublaj çevirisinde oldukça önemlidir. Reiss ve Verneer’e göre ise kaynak metin ve hedef metin arasında ilgili kültürde eşit düzeyde aynı iletişimsel işlevin yerine getirildiği bir ilişki sağlanmalıdır.
Gideon Toury, çeviriyi kültürel bağlamda ele almaktadır. Gideon’a göre eşdeğerlik kavramı diller arası yapısal ayrıma dayanmaktadır. Bu yüzden kabul edilebilirlik (acceptability) ve yeterlik (adequacy) ölçütlerini dikkate alır. Çeviri kaynak metin normlarına yakın özellik taşıdığında yeterli çeviri olarak kabul edilebilmektedir. Hedef dilin normlarına yakın olduğunda ise kabul edilebilirdir (Bengi, Öner, 2001:95).
Yabancı Film ve Dizi Çevirmenliği
Medya ve kitle iletişim sektörlerinin gelişmesi ile son yılların en yaygın çeviri türleri arasında yabancı dizi ve film çevirmenliği gelmektedir. İnternette araştırma yapıldığında eski ya da yeni birçok dizi ve film izletme olanağı sunan site ya da platformlarla karşılaşılır. Bu platformların bazıları aylık ücretlendirmelere tabiyken bazıları ise tüm izleyenler için ücretsiz olanaklar sunar. Film ve dizilerin çevirisinde diğer tercüme türlerinden farklı yöntemler izlenmektedir. Bu nedenle film ve dizi çevirmeni olarak çalışanlar; bu türde deneyime sahip, dil yeterliliği yüksek ve kaynak kültüre hakim kişiler olmalıdır. Kaynak kültüre hakimiyetin önemli olmasının nedeni, dijital dönüşümlerdeki mesajları açık ve yalın haliyle aktarırken izleyicinin olaya yabancılaşmamasını sağlamaktır. Yabancı film ve dizi çevirileri ile ilgili diğer detaylar…
Yabancı Film ve Dizi Çevirisi Nasıl Yapılır?
Çevireceğiniz içerik bir medya kolunda yer alıyorsa genellikle daha eğlenceli olmakla beraber farklı sorumluluklar üstlenmenizi gerektirir. Bir hukuk metninde size verilen metni birebir, hatasız ve doğrudan aktarmanız beklenirken bir polisiye dizisini çevirirken deyimleri ve mizahi ögeleri hedef kültüre uyarlayabilirsiniz. Ya da kültürel unsurlara dikkat çekebilirsiniz. Yabancı dizi ve film çevirisine başlamadan önce çevrilecek kaynak metin senaryo biçiminde tercümana ulaşır. Bu senaryolarda her biri karakterlerin ismine karşılık gelecek şekilde konuşma metinleri vardır. Ayrıca bu metinlerin yanında “time code” denilen bir zaman kodu bulunur. Bu koda göre hangi konuşmacının kaçıncı dakikada konuşmasını gerçekleştireceğini görürüz. Zaman kodlarını çeviri metinde doğru yerleştirmek son derece önemlidir. Bazen kaynak metnin zaman kodları karışmış bir biçimde gelebilir. Bu noktada tercüman diziyi ya da filmi açarak zaman kodlarının konuşmalar ile uyuşup uyuşmadığını kontrol eder. Yanlışlar varsa düzeltir. Zaman kodlarının kontrolünden sonra çevirmen çevirisini yapmaya başlar.
Unutmamak gerekir ki, küreselleşmenin küresel etkisinin bir sonucu olarak, farklı kültürler arasındaki bağlantılar çoklu kanallar aracılığıyla kurulmaktadır. Tüm kültürlerle ilgili videolar, filmler ve diziler ülkeden ayrıldıktan sonra çok hızlı bir şekilde tüm dünyaya yayıldı. Farklı ülkelerden izleyicilerin farklı platformlarda dizi izlemesiyle TV çeviri hizmetleri ilgi görmektedir.
Dizi Çevirisinde Başarı
Başarılı çeviri hizmetlerinden bahsederken öncelikle yabancı dil bilen herkesin çeviri hizmeti veremediğini kabul etmeliyiz. Tercüme hassas ve profesyonel bir iştir. Çeviri alt dalı teknik çeviri, altyazı çevirisi, hukuki çeviri, medikal çeviri, gibi birçok alt türü içermektedir. Çevirinin herhangi bir alt türünde olduğu gibi, dil yeterliliği, deneyim, uzmanlık ve kültürel aşinalık bir çevirmenin sahip olması gereken niteliklerdir. Bu nedenle dizi çevirisi yapmak isteyen çevirmenlerin yerelleştirme konusunda da uzmanlaşması gerekir.
Dizi çevirisi yapılırken film, video hedef metne çevrildiği gibi altyazı çevirileri de yapılır. Sırt sırta tercümede tercüme kalitesi kadar önemli olan bir diğer husus da altyazı tercümesinde estetik unsurdur. Çeviri, izleyicinin okuyamayacağı kadar uzun veya anlayamayacağı kadar kısa olmamalıdır. Her alt başlık 2 satırı geçmemeli ve her satır maksimum 37 karakter içermelidir. Ekrandaki çeviri süresi 1-7 saniyedir. Kısa bir çeviri yarıda kesilirse okumak zordur, bu yüzden dikkatli olun. Hem estetik çekicilik hem de izleyicileriniz için okunabilirlik açısından, üst satırınızın alt satırınızdan daha kısa bir cümle olmasını sağlamak önemlidir. Times New Roman veya Arial yazı tipleri kullanılmalı ve metin ekrana ortalanmış veya sola dayalı olarak yerleştirilmelidir.
Yabancı Film Çeviri ve Dizi Çevirilerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Zaman kodlarının kontrolünü tamamladıktan sonra dizi çevirmeni satırların uzunluklarına göz gezdirmelidir. Alt yazıları okurken birçok izleyicinin fark ettiği bir unsur vardır. Bu da yazılar belirli zaman aralıklarına tekabül ettiğinden izleyici okurken sahneleri kaçırabilir veya yavaş okuyorsa diyaloglara yetişemeyebilir. Bu gibi durumların yaşanmaması için kaynak diyalogdaki satır uzunluğu kadar hedef dilde de karşılıklar bulunur. Bu durum dizi – film çevirmenliğinin en zor yanlarındandır. Çünkü bazen Türkçede 5 satırla ifade edilmiş bir cümleyi İngilizcede ancak 10 satırla anlatabilirsiniz. Bu da Türkçenin sondan eklemeli bir dil olduğu için yapıların çoğunu yüklemde bulundurmasından kaynaklanır. Bu nedenle yabancı dizi ve film çevirmenleri, profesyonel tutumla çevirilerini ele alarak satırda bulunan kelime sayısına dikkat etmelidir.
Diğer bir husus ise satırların çevirileri yapılırken bazen arada parantez içinde duygu durumları bulunmaktadır. Bu ifadeler özellikle dublaj çevirilerinde büyük önem arz eder. Çünkü İngilizcede bir kişi ne söyleyeceğini bilmiyorsa “errr” diyebilir ve parantezde bu şekilde geçer. Fakat dublaj sanatçısı İngilizce bilmek durumunda değildir ve bu ifadeyi olduğu gibi okursa yanlışlık olacaktır. Film çevirmeni bu ifadeyi “Iııı” şeklinde çevirmelidir. Bu sayede çeviri eksikliği giderilir.
Yabancı Dizi ve Film Çevirmenleri Ücretleri Ne Kadardır?
Çeviri türlerinden bahsettiğimiz hukuk, tıp, ticaret gibi teknik metinlerde dil çiftine göre 1000 karakter üzerinden yazılı çeviri ücret hesaplamaları yapıldığını diğer yazılarımızda belirtmiştik. Ancak yabancı dizi film çevirmenliğine gelindiğinde bu durum değişir. Çünkü yukarıda değindiğimiz üzere bu çevirilerdeki zaman kodları oldukça belirleyicidir. Çevirmenler, çevirdikleri dizinin ya da filmin dakikası üzerinden ücret alır. Bu ücrete etki eden değişkenlerin ilki dil kombinasyonudur. Dil kombinasyonuna ek olarak çeviriyi kaynak dilden hedef dile ya da hedef dilden kaynak dile yapmanız da ücreti değiştirir. Örneğin Türkçeden İngilizceye yapılmış bir alt yazı tercümesi, İngilizceden Türkçeye yapılmış tercümeden daha fazla ücret talep eder.
Çeviri ücretlerini etkileyen en önemli faktör ise çalıştığınız firmalardır. Bir medya şirketinde tam zamanlı olarak da alt yazı ve dublaj çevirmeni olabilirsiniz, internette herhangi bir sitede de dizi – film çevirmenliği yapabilirsiniz. Çalıştığınız kurum; tecrübeniz, dil çiftiniz ve çevirileriniz doğrultusunda çevirmen maaşlarınızı belirleyecektir.
Hangi Ülkelerin Dizi ve Filmleri En Fazla Çevrilir?
Günümüzde teknolojinin gelişmesi ve evrilmesi neticesinde DVD oynatıcılarını bir kenara atarak elimizin altındaki laptoplardan ve hatta küçük ekranlarına rağmen telefonlardan dizi ve film izlemeye başladık. Bu sektörde çıkan Netflix, Amazon Prime, Blutv gibi platformlar ise sağladıkları alt yazı seçenekleriyle dizi ve film sektörüne önemli katkılar sağladı. Şimdilik bu platformların en büyük eksiği ise genelde Amerikan ve İngiliz yapımlarına odaklanmaları ve bu doğrultuda Bollywood, İtalyan Sineması veya sanatsal yapıtları ön plana çıkaramamasıdır.
Diziler
Özellikle Türkiye’de Amerikan dizi ve film çevirmenliğinin ardından son 10 yılda Hintçe alt yazı çevirisi de gittikçe artmıştır. Bunda kitle iletişim araçlarında yayınlanan Hint dizilerinin artışı da etkili olmuştur. Hint dizilerinin yanı sıra Korece dizi çevirmenliği hala yükselmekte olan bir dil çiftidir. Asya sinematografisi Amerikan rüyasının ardından çok hızlı ve etkili bir şekilde Türk televizyon dünyasına intikal etmiştir. Bu durumda Korece alt yazı çevirisi, Hintçe dublaj çevirisi gibi seçeneklerin gelişmesine sebep olur. Japon animeleri ise özellikle genç kuşağın ilgiyle takip ettiği daha farklı bir alandır. Anime çevirisi, Asya dizileri çevirisi internette en fazla talep gören çeviri türleri arasında gelmektedir.
Dublaj, Altyazı Çevirisi, Yabancı Film ve Dizi Çevirmenliği
Okeanos Tercüme
0212 221 45 21 & 0553 901 31 32